Kỹ năng lều trại

CHUẨN BỊ CHƯƠNG TRÌNH

Thông báo chủ đề và những yêu cầu cụ thể cho từng tiểu trại và cá nhân trong quá trình chuẩn bị và tổ chức lửa trại.

Bố trí thời gian cho các tiểu trại chuẩn bị trước khoảng 24 giờ nếu trại 1 ngày, trại nhiều ngày phải thông báo trước.

Thu thập các tiết mục đăng ký của các đơn vị (nội dung phải bám theo chủ đề) để tiện cho công tác biên tập và dàn dựng kịch bản chương trình lửa trại.

Phân công các tiểu trại tham gia các hoạt động chuẩn bị phục vụ lửa trại (quần áo, y phục hóa trang, tiếng reo, đuốc, nhảy lửa, trò chơi, hóa trang...).

Lên kịch bản và dàn dựng chương trình lửa trại tùy theo qui mô của lửa trại.

Chú ý: Đảm bảo thời gian để các đơn vị chuẩn bị và tập dợt nhằm tránh tình trạng có những sáng tác tức thời cẩu thả vào giờ chót, gọi là góp mặt cho có vị.
Chương trình lửa trại phải được chuẩn bị trước nhưng phải giữ bí mật cả về nội dung và hình thức để tạo sự ngạc nhiên lý thú cho người tham dự.

BAN ĐIỀU HÀNH GỒM

+ Quản trò: được xem là người “giữ linh hồn” của đêm lửa trại.

Nhiệm vụ:

Phối hợp với Ban chỉ huy trại để xây dựng chủ đề, chương trình, kịch bản... đêm lửa trại.

Bố cục và sắp xếp chương trình lửa trại, bố trí các hoạt động vui chơi như: các hội thi, băng reo, bài hát, tiết mục xen kẽ thời gian trống trong chương trình lửa trại.

Kiểm tra, nhắc nhở, đôn đốc chương trình đảm bảo đúng thời gian, tiến độ.

Dẫn giải, giới thiệu chương trình, lấp thời gian trống bằng những sinh hoạt cộng đồng.

Chủ động mời đại biểu, quan khách, trại sinh cùng tham gia sinh hoạt lửa trại.

Cắt bỏ những tiết mục không phù hợp.

+ Quản ca: là người phụ trách phần hát, nhảy múa, âm thanh tiếng động trong đêm lửa trại. Đây là người hoạt náo chứ không nhất thiết phải là người hát hay.

Nhiệm vụ:

Phối hợp với quản trò để điều khiển chương trình lửa trại.

Chọn bắt các bài hát phù hợp với nội dung: mở đầu, nhảy lửa, gọi lửa, trại ca, băng reo khen, chê, chúc mừng, mời gọi, hoan hô, cám ơn, hát đuổi, hát bè, hát to, hát nhỏ, hát tàn lửa...

Thúc đẩy cao trào sinh hoạt ca hát hoặc điều chỉnh sự lắng đọng cần thiết theo chủ đề, yêu cầu của đêm lửa trại.

+ Quản lửa:

Nhiệm vụ:

Chịu trách nhiệm chính về các hoạt động có liên quan đến củi lửa. Phải biết kỹ thuật chất củi cho lửa cháy đều, kể cả đặc tính của cây và số lượng củi cần thiết để hoàn tất đêm lửa trại mà không bị củi thừa hay thiếu...

Chọn vị trí, hướng gió, bảo vệ những bãi cỏ, nền xi măng, sắp xếp củi, tăng giảm ngọn lửa, chuột lửa, lửa điện, màu lửa... thu dọn lửa đề phòng hỏa hoạn, kết thúc phải trả lại nguyên trạng như trước khi tổ chức lửa trại.

II. CHỦ ĐỀ

Để cho buổi lửa trại có ý nghĩa, chúng ta nên hướng chương trình theo một chủ đề nào đó.

Đề tài đặt ra phải khai thác triệt để những năng khiếu, sáng kiến và hiểu biết của trại sinh, phải phù hợp với chủ đề trại. Quản trò trên cơ sở đó cần phải sắp xếp chương trình và các tiết mục cho mạch lạc và đúng lịch trình, các bài ca, tiếng reo, vũ điệu... cho thật gắn bó nhuần nhuyễn với chủ đề.

Ví dụ: Nếu là buổi lửa trại kỷ niệm ngày thành lập đơn vị, chúng ta nên xoay quanh chủ đề truyền thống đơn vị, gắn liền với việc giáo dục và phát huy. Nếu là kỷ niệm danh nhân văn hóa lịch sử thì nên chọn đề tài liên quan đến cuộc đời sự nghiệp của nhân vật đó...

Việc chọn đề tài cho đêm lửa trại không khó, cái khó là làm sao phát huy được hết nguồn nhân lực sẵn có trong trại sinh để chương trình hấp dẫn, lôi cuốn người tham gia.

HÌNH DÁNG VÒNG TRÒN SINH HOẠT LỬA TRẠI

Cách cấu tạo hình dáng vòng tròn sinh hoạt lửa trại được xếp thành 2 loại: Vòng tròn kín và vòng tròn hở (nghĩa là vòng tròn bị đứt quãng).

Thông thường loại thứ nhất hay được ưa chuộng vì người ta cho rằng, theo bẩm tính, những người dự cuộc dù ở địa vị nào, ở bất kỳ thời đại nào, tại nơi nào cũng muốn họp thành một vòng tròn kín quanh đống lửa. Luật lệ tự nhiên này không chịu một ngoại lệ nào khác nữa. Hơn thế nữa, nó phù hợp cho các hoạt động thi đua cũng như thực hiện các trò chơi một cách tốt nhất cho mọi người cùng tham gia.

VỊ TRÍ VÒNG TRÒN SINH HOẠT LỬA TRẠI

Ban tổ chức nên chọn khu đất trống trải, xa các khu rừng thưa, không có tán cây và tàn cây thấp dễ bắt cháy; tương đối bằng phẳng, nền đất không trũng và ẩm ướt. Cần dọn sạch lá cây rụng và các cành gỗ mục từ buổi chiều khi đốt lửa trại. Địa điểm cũng không nên quá gần khu vực dựng lều trại của các đội nhóm và Ban tổ chức, nhưng nếu được, càng gần khu vực có nguồn nước càng tốt. Cần khảo sát thật kỹ khu vực đốt lửa trại để ngừa các loại bom mìn và chai lọ, dây thép gai... còn sót lại sau chiến tranh.

Nếu lửa trại dự kiến có qui mô lớn (từ 200 trại sinh trở lên), có thể tận dụng ngay những gốc cây to bị mục hoặc đã đốn từ lâu để làm điểm trung tâm. Nên xin phép, liên hệ trước tại các nơi này.

VỊ TRÍ ĐỐNG LỬA TRẠI

Đống lửa luôn luôn ở giữa vòng tròn để các đội nhóm cùng tổ chức được các nghi thức gọi lửa, đốt lửa và nhảy lửa, sau đó cũng để diễn ra các sinh hoạt bên lửa.

Riêng “sân khấu” văn nghệ sẽ uyển chuyển xoay vòng theo vị trí ngồi của mỗi đội tham dự. Nhưng hay nhất là “sân khấu” ở hẳn một phía, thuận tiện cho khán giả, trong đó có quan khách, Ban tổ chức, Ban giám khảo... có thể quan sát chung để chấm điểm và đề phòng những bất trắc rủi ro.

Nên chú ý chọn vị trí sao cho trục khán giả - sân khấu luôn vuông góc với hướng gió để tránh bị tạt khói gây ngộp và tàn lửa gây phỏng.

Đống lửa trong đêm lửa trại có 3 tác dụng: Sưởi ấm - soi sáng - gây bầu khí ấm áp. Vì thế, đêm lửa trại có thành công hay không phần lớn là do khâu chuẩn bị củi đốt, hình thức chất củi và kỹ thuật duy trì ngọn lửa khi to khi nhỏ, khi sáng rực khi dịu mờ.

Củi dự trữ được xếp bao quanh thành một vành đai quanh đống lửa, vừa có tác dụng sấy sẵn nếu cành cây còn tươi, lại vừa đề phòng củi đang cháy lăn ra hoặc tro than bắn vào vòng sinh hoạt.

Củi dự trữ là củi to, thân dài khoảng một mét trở lại tùy qui mô đống lửa lớn hay nhỏ, cũng đừng quên phải có nhiều cành nhỏ, khô giòn để mồi thêm khi cần làm đống lửa bùng lên rực sáng. Củi có thể được nhặt trong khu vực cắm trại, có thể được mua sẵn nhưng hay nhất là mỗi trại sinh mang theo góp vào. Tuyệt đối không dùng vỏ xe và các vật liệu nhựa gây khói đen và khét.

Y PHỤC KHI SINH HOẠT LỬA TRẠI

Y phục mặc khi dự lửa trại không được bừa bãi, lôi thôi, không mặc áo quần đi ngủ và cũng không mặc lễ phục chỉnh tề (ngoại trừ khi có yêu cầu của Ban tổ chức).

Thể thức ngồi là vòng tròn kín quanh lửa, người nọ cạnh người kia, cùng nhảy múa ca hát nhất loạt theo sự điều khiển của quản trò, như vậy chắc chắn sẽ tạo được bầu không khí thân mật, những sắc thái đồng nhất để tạo nên một đêm lửa trại thật ấm cúng và sảng khoái cho tất cả mọi người.

Điều này cũng rất quan trọng đối với sự thành công của một chương trình lửa trại.

III. CHƯƠNG TRÌNH LỬA TRẠI

MỞ ĐẦU LỬA TRẠI

Mở đầu lửa trại là một thời khắc rất quan trọng, ảnh hưởng đến cả đêm lửa trại.

Trong chương trình lửa trại có ghi cụ thể ngày giờ thực hiện lửa trại; thế nhưng nên có sự nhắc nhở lại vào buổi chiều và báo trước từ 5 đến 15 phút trước khi diễn ra lễ trại để các tiểu trại có sự chuẩn bị chu đáo hơn.

Hiệu lệnh tập trung ra vòng tròn được báo lên (hiệu còi, hiệu kèn, lời mời gọi...), các tiểu trại nhanh chóng đến cùng lúc (có thể đi thành hàng từng đơn vị trong im lặng và trật tự, nhưng có khi cũng vừa chạy vừa hô tiếng reo của đơn vị mình. Từng đơn vị đứng vào vị trí đúng qui định của quản trò đã hướng dẫn trước, đoạn tất cả im lặng đợi lời khai mạc của Trại trưởng (tùy theo chương trình mà lời khai mạc có khi trước, trong hoặc sau khi châm lửa).

Trong đêm tối, ánh sáng dường như được tắt hết, đèn pin chỉ bật lên khi rất cần, tất cả đều hết sức giữ im lặng triệt để trước giờ khai mạc lửa trại.

Sau lời khai mạc, quản trò điều khiển đêm lửa trại. Tất cả theo lệnh của quản trò: gọi lửa, châm lửa, nhảy lửa, ngồi quây quần bên lửa, hát múa, vui chơi... Quản trò trở thành linh hồn của đêm lửa.

Lễ châm lửa cũng rất quan trọng. Có nhiều hình thức châm lửa như: làm chuột lửa từ trên cao xuống, dùng đuốc châm, dùng dây điện trở... (xem phần các cách khai lửa, châm lửa).

Giới thiệu mẫu một chương trình khai mạc lửa trại thông thường:

Mở đầu lửa trại:
Gọi lửa: (âm thanh, trống chiêng, tiếng hú).
Quản trò hô: Ơ này anh em ơi! Nào về đây ta cùng nhau quây quần, để đền bù những lúc sương khuya trong đêm đen bầu trời mịt mùng.
Cử tọa cùng đáp: Trong đêm đen bầu trời mịt mùng.
Quản trò hô: Ơ này anh em ơi! Nào về đây ta cùng đốt lửa hồng, nào chúng ta hát, ta ca, cao cao bên lửa hồng bập bùng.
Cử tọa đáp: Cao cao bên lửa hồng bập bùng.
(diễn ra hoạt cảnh lửa trại: thần bóng tối, thần ánh sáng).

Nếu tổ chức lửa trại truyền thống - thì diễn hoạt cảnh Lạc Long Quân Âu Cơ:
Gọi lửa: (âm thanh, trống chiêng, tù và, tiếng reo).
Quản trò hô: Hú... hú... Hỡi những con người can đảm, dũng mãnh của các bộ tộc, hú... hú...
Hỡi đồng bằng của quốc tổ Long Quân và Âu Cơ, hú... hú...
Hỡi những người can đảm của Trường Sơn bất khuất, của biển Đông hùng vĩ cùng về đây mừng lửa (các đội đốt đuốc và nối thanh hàng chạy về vị trí đốt lửa trại).
Cử tọa đáp bằng tiếng reo: Hú... AAA... (tiếng reo của đơn vị trại) cùng chạy về theo từng đội và nối thành vòng tròn - mỗi người chuẩn bị một cây đuốc và đồng loạt châm lửa vào đống củi (có thể mời đại biểu danh dự châm lửa).
Nhảy lửa: (múa trăn hoặc nhảy lửa).
Hát các bài gọi lửa, nhảy lửa, múa trăn...
Khai mạc lửa trại: Lời khai mạc của trại trưởng súc tích, ngắn gọn, nêu lên tinh thần chủ đề trại, tinh thần của các tiểu trại... và một số nội dung cần thông báo.

NỘI DUNG CHÍNH

Đây là phần quan trọng nhất của đêm lửa trại, bao gồm các hoạt động tùy theo chương trình đề ra cho phù hợp với từng chủ đề lửa trại:

- Các hoạt động mà tất cả người chơi có thể tham gia chung như: Hát, nhảy múa, trò chơi, tiếng hô, tiếng reo...

- Các kịch ngắn, các màn ảo thuật, các câu chuyện ngắn...

- Các tiết mục dự thi giữa các đội: thi hóa trang vui, thi văn nghệ...

Chú ý: Bằng mọi cách phải đạt được mục đích đã đề ra của đêm lửa trại và phải lưu ý đến người tham dự về nhiều phương diện như: sở thích, trình độ... Để ý đến cả địa điểm tổ chức.

Quản trò đừng nên luôn luôn bắt buộc người dự đứng lên ngồi xuống, hô reo... sẽ gây sự nhàm chán mệt mỏi cho người dự và phiền phức cho mọi người. Rất giản dị, không nhiều lời, tránh những khoảng thời gian chết, quản trò chịu trách nhiệm về nhịp điệu lôi cuốn đêm sinh hoạt lửa trại bằng khả năng của mình.

Nếu là lửa trại nhằm phục vụ cho các chương trình khác như: khai mạc, bế mạc, tổng kết, huấn luyện... thì trong nội dung chính này phải có chương trình riêng lồng ghép vào sao cho uyển chuyển, linh hoạt... không nên gượng ép.

LỄ TÀN LỬA

Lửa trại cần được bắt đầu trong không khí đầy âm thanh và hào hứng, tàn lửa kết thúc trong sự luyến tiếc và trào dâng cảm xúc.

Theo mỗi nhịp điệu của chương trình và nhìn vào ngọn lửa, ta sẽ rõ cuộc lửa trại sắp kết thúc. Sau khi hoàn tất các hoạt động trong chương trình trại, tổng kết và tặng quà lưu niệm, quản trò mời toàn thể người tham dự tiến sát vào vòng lửa hơn. Quản trò bắt nhịp để tất cả cùng hát bài ca “Tàn lửa” và những bài hát chia tay. Im lặng trong giây lát, trại trưởng kết thúc và chúc mọi người một đêm yên lành, một giấc ngủ ngon (ở đây, quản trò thường kể 1 câu chuyện ý nghĩa, một lời dặn dò động viên thấm thía, ân cần và gần gũi). Tất cả chia tay trong im lặng, về lại đơn vị mình.

IV. CÁCH KHAI MẠC LỬA TRẠI, CHÂM LỬA

Tùy thuộc vào hình thức và nội dung của từng loại lửa trại mà ta có sự khai lửa, châm lửa cho phù hợp để gây cho người dự sự bất ngờ thú vị. Có rất nhiều cách khai lửa, chúng tôi xin đơn cử vài lối khai mạc thông thường để bạn đọc chọn lửa sử dụng và biến chế ra thêm. Nên lưu ý địa thế là một yếu tố quan trọng để lựa chọn loại hình khai lửa, và cần phải tập dợt để khỏi trở ngại cho đến khi khai lửa chính thức.

LỬA DANH DỰ

Đến giờ lửa trại, ban quản trại và các đội tập trung đến khu vực đốt lửa. Khi mọi người đến đông đủ, trại trưởng hoặc người đại diện cao nhất được mời ra để châm lửa khai mạc lửa trại. Người này cầm ngọn đuốc đã chuẩn bị sẵn rồi châm vào đống củi; sau đó phát biểu ý kiến và ủy quyền lại cho quản trò điều khiển đêm lửa trại.

Hoặc đến giờ khai mạc, quản trò hay quản ca hát vang bài “Gọi lửa” rồi mời tất cả cùng tham gia. Các đội reo hò, hát vang những bài ca và bước nhanh đến khu vực lửa trại. Khi các đội đến đông đủ, trại trưởng ra châm lửa, phát biểu ý kiến khai mạc lửa trại.

Châm lửa theo cách này chỉ cần chuẩn bị củi để đốt, dầu hôi và đuốc.

XÂY DỰNG HOẠT CẢNH: THẦN BÓNG TỐI VÀ THẦN ÁNH SÁNG

Đầu tiên là bóng đêm bao trùm, mọi người ngồi hoặc quì quanh đống củi. Những tiếng hú và tiếng động báo hiệu một tai nạn đang ập đến; thần Bóng Tối xuất hiện với những lời gào thét man rợ, quằn quại... bỗng thần Ánh Sáng xuất hiện, trên tay có ngọn lửa diệu kỳ với những lời vọng mang lại sự sống cho loài người khắp thế gian. Thần Bóng Tối hoảng sợ bỏ chạy trong tiếng cười chiến thắng của thần Ánh Sáng. Bài ca gọi lửa vang lên, tất cả cùng nhảy múa. Ngọn lửa bừng sáng soi rọi mọi người tay trong tay bên nhau vang câu ca (có thể kết hợp nhiều cách châm lửa như: dùng chuột lửa, châm đuốc, dây điện...). Hết lời ca, quản trò mời trại trưởng ra khai mạc.

LẤY LỬA BỐN PHƯƠNG

Các đội chuẩn bị cho mỗi đội viên của mình một ngọn đuốc. Các đội trước khi vào lửa trại, cầm đuốc từ 4 hướng chờ hiệu lệnh của người điều khiển. Khi nghe hiệu lệnh hay bài ca “gọi lửa” vang lên, từ 4 hướng các đội đốt đuốc và cùng lúc tiến thẳng vào địa điểm đốt lửa trại. Khi các đội đã đến đủ và đứng thành vòng tròn quanh đống lửa thì từng đội giơ đuốc quay về phía tay phải của mình đi theo vòng tròn nhỏ. Mỗi vòng tròn nhỏ xoay tại chỗ ba vòng và khi nghe tín hiệu bốn vòng tròn nhỏ hợp lại thành một vòng tròn lớn chung quanh đống củi. Quản trò mời đại biểu và trại trưởng ra châm lửa, sau đó các đội tiếp tục lấy đuốc châm vào đống củi cho nó bừng sáng lên. Xong, về vị trí cũ và trại trưởng ra phát biểu khai mạc rồi trao trách nhiệm lại cho quản trò điều khiển chương trình.

Có thể dùng một cách khác như sau:

Dùng sợi dây kẽm căng thẳng từ 4 cành cây gần khu vực lửa trại xuống một cọc đóng giữa đống củi.

- Làm 4 hỏa tiễn bằng cây quấn vải tẩm dầu hay nhựa thông (nếu có thể cột kèm theo pháo bông cho đẹp), làm 2 vòng thép cột trong hỏa tiễn để có thể tuột theo dây kẽm một cách dễ dàng.

- Treo hỏa tiễn ở phía cành cây bằng một sợi dây vải, từ hỏa tiễn làm thêm một sợi dây khác có tẩm dầu rồi thòng xuống đất (lưu ý sợi dây không thòng xuống đất quá để khỏi ảnh hưởng đến người tham dự).

- Khi châm lửa dây vải cháy dần lên làm sáng hỏa tiễn và đứt dây vải, hỏa tiễn theo dây kẽm buộc xuống đống củi làm cháy bừng lên ngọn lửa trại.

- Một chi tiết cần chú ý là làm sao cho 4 hỏa tiễn cùng xuống một lượt thì rất đẹp.

RƯỚC LỬA

Cách châm lửa này thường dùng để khai mạc lửa trại truyền thống. Lửa trại được lấy ở một nơi gần trại như đền thờ một danh nhân, tại một di tích lịch sử...

Rước lửa loại này giống như rước lửa Olimpic hoặc rước lửa trong các Đại hội TDTT. Khi lửa về đến nơi, quản trò cho trại sinh cùng ra đón lửa, ngọn lửa được chuyển đến tay trại trưởng hoặc người khách mời danh dự, sau đó người này châm đuốc vào củi cho cháy sáng lên. Trại trưởng phát biểu khai mạc, giới thiệu với toàn trại ban phụ trách trại rồi ủy quyền cho quản trò điều khiển đêm lửa trại.

Muốn tổ chức cách khai lửa này, ban quản trại cần cử người liên hệ trước với nơi lấy lửa. Chuẩn bị một đội rước lửa thiêng gồm một đội trưởng và hai đội viên có nhiều thành tích hoạt động xuất sắc. Đuốc cũng phải được chuẩn bị tốt để tránh xảy ra sự cố dọc đường. Có thể mang theo 1-2 cây đuốc dự phòng nếu đường đi rước lửa tương đối xa.

Tuy vậy, đường đi từ trại đến nơi lấy lửa không nên vượt quá 1 kilômet.

LẤY LỬA TỪ LÒNG SÔNG, BIỂN

Nếu cắm trại gần sông, biển, hồ nhất là nơi gắn liền với những di tích lịch sử; với những chiến công, truyền thống... thì nên dùng cách lấy lửa này.

Sau khi tập trung xung quanh đống củi, quản trò ra hiệu lệnh, đội lấy lửa chuẩn bị lấy lửa. Quản trò làm điệu bộ và nói to: “Kính mời thần Lửa vào dự lửa trại”. Và lúc đó, một đội viên trong nhóm bảo vệ lửa bí mật kéo lửa từ xa vào bờ. Đội trưởng đội danh dự châm ngọn đuốc vào lửa, lửa bén làm cháy đuốc, đội trưởng giơ cao cây đuốc cùng toàn đội danh dự chạy thong thả vào nơi đốt lửa. Sau đó trao đuốc cho trại trưởng để châm lửa khai mạc lửa trại. Khi lửa bừng cháy thì trại trưởng phát biểu khai mạc lửa trại.

Muốn lấy lửa kiểu này, cần có sự chuẩn bị trước một cách bí mật. Lửa thắp từ một đèn dầu hoặc một đoạn nến lớn đặt trong một cái hoa sen làm bằng giấy bóng kính có màu cánh sen, hoa sen được đặt trên một miếng gỗ nhỏ mỏng (để hoa sen nổi trên mặt nước). Dùng một sợi dây dài, một đầu buộc vào miếng gỗ, còn một đầu buộc vào một cái cọc đóng ở bờ sông, hồ, biển. Để việc kéo lửa được dễ dàng nhanh chóng, có thể buộc đầu dây vào một cái ròng rọc, khi quay ròng rọc, dây thu ngắn lại dần và kéo đèn hoa sen vào bờ.

Nên giữ bí mật để gây bất ngờ cho trại sinh. Có thể chọn cử những người biết bơi giỏi để đưa hoa sen có đèn chưa thắp lửa mang ra xa ngoài bờ một khoảng an toàn. Sau khi có hiệu lệnh, thì những người này mới thắp đèn lên để những người trong bờ kéo đèn vào.

Chú ý: Lửa phải đủ sáng sao cho từ xa đã thấy lửa trên mặt nước, giống như mọc từ trong nước hiện ra.

GỌI LỬA TỪ TRÊN CAO XUỐNG

Khi toàn trại đã có mặt đông đủ quanh đống củi, quản trò bắt nhịp bài hát “Gọi lửa”, sau đó đến trước trại trưởng và nói to: “Xin trại trưởng mời thần lửa từ trên cao xuống khai mạc đêm lửa trại hôm nay”. Trại trưởng bước ra vòng lửa rồi giật mạnh một đầu dây buộc sẵn để ngỏ trên đầu: một mồi lửa từ trên cao rơi xuống trúng vào giữa đống củi, ngọn lửa bùng cháy lên.

Cách châm như sau: dùng 1 sợi dây kẽm chăng từ 2 cây cao sao cho sợi dây chạy ngang qua giữa đống củi. Trên dây kẽm nhớ treo 1 cái ròng rọc hoặc tương tự (cần buộc kỹ để nó không di chuyển được). Dùng 1 sợi dây khác chạy qua ròng rọc, đầu dây gần ròng rọc mang một hộp kim loại (lon sữa bò rỗng 1 đầu) có đựng giẻ tẩm xăng hoặc dầu hôi, hộp này nên đặt trong một cái hộp giấy khác nhằm che không cho ánh sáng của lửa hắt ra ngoài (trại sinh không thấy). Mồi lửa phải treo đúng giữa đống củi và nên buộc bằng dây nhỏ dễ đứt khi bị cháy. Đầu dây còn lại trên ròng rọc bố trí treo ngỏ, cách mặt đất khoảng 1,5m để thuận lợi cho trại trưởng khi kéo dây châm lửa.

Thêm một cách lấy lửa từ trời cao:

Đóng một cọc ngắn xuống đất cách xa đống củi và ngoài vòng người đang đứng tham gia lửa trại. Từ chân cọc ta làm một cây tre dài khoảng 1 mét trở lên; trên đầu tre cắm 1 miếng thiếc (như cái muỗng).

- Dùng dây thun cột vào cọc ngắn và cây tre.

- Làm 1 dây an toàn giữ thân tre với mặt đất.

- Làm 1 mồi lửa tròn để trên mảnh thiếc.

- Khi châm lửa xong muốn khai lửa ta chỉ cần cắt dây an toàn, ngọn tre bị dây thun kéo bắn lên làm mồi lửa tung lên cao và bay theo hình vòng cầu để rơi vào đống củi.

- Cách khai lửa này rất khó khăn và phải tập nhiều lần trước khi thực hiện đêm lửa trại.

- Một chi tiết quan trọng là khi khai lửa kiểu này thì đống củi nên xếp theo hình tứ giác, lục lăng hay bát giác để mồi lửa rơi vào một cách dễ dàng.

Chú ý: Phải là nơi có cây cao để tiện cho việc giăng dây.

DÙNG CHUỘT LỬA (HỎA TIỄN)

Đây là cách châm lửa thông dụng nhất. Chuột lửa đã được chuẩn bị sẵn. Khi được mời châm lửa khai mạc đêm lửa trại, trại trưởng bước tới gần một cái cọc (bằng tre hoặc bằng thân cây gỗ) đóng sẵn ở vòng lửa, dùng diêm hoặc bật lửa châm lửa vào giẻ tẩm dầu và đuôi chuột lửa. Lửa cháy làm đứt dây neo chuột vào cọc; chuột lửa lao thẳng vào đống củi, đốt cháy củi mồi... Khi lửa đã bén, trại trưởng khai mạc lửa trại.

Chú ý: dùng chuột lửa gây được ấn tượng nhưng phải chuẩn bị kỹ càng, đảm bảo cho sự thành công, đặc biệt cần phải thử nhiều lần trước khi thực hiện đêm lửa trại.

CHÂM LỬA BẰNG ĐIỆN

Trại trưởng được mời ra khai mạc lửa, đứng dậy và bước ra vòng lửa chào mọi người; sau đó xoay người chỉ tay vào đống củi và vỗ tay, tức thì lửa bừng cháy lên trong khi quản trò bắt nhịp bài hát nhảy lửa. Xong trại trưởng phát biểu khai mạc lửa trại.

Đây là cách châm lửa bằng dây may-so (dây xoắn kim loại dùng nấu nước sôi bằng điện) được nối với dây điện kép, đặt sát ngầm mặt đất từ ổ cắm điện đến giữa đống củi để đốt. Điều quan trọng là trên dây may-so phải có vải tẩm xăng hay dầu hôi và vài cây diêm cho nó dễ bắt lửa. Khi có hiệu lệnh của trại trưởng, người phụ trách cắm dây điện với dây may-so, tức thì sẽ đốt cháy vải và bừng cháy. (Cần giữ an toàn tuyệt đối khi thực hiện các động tác này).

KHAI LỬA BẰNG CUNG TÊN

Trên các vùng cao nguyên, có nơi người ta còn khai lửa bằng cách tẩm dầu vào đầu mũi tên có quấn vải, sau đó đốt lửa lên và bắn vào đống củi, lửa bừng cháy.

Ngoài ra, có những chương trình lửa trại, đặc biệt là lửa trại truyền thống chúng ta có thể không cần khai mạc lửa ngay mà bắt đầu bằng phút sinh hoạt truyền thống.

- Sau phút sinh hoạt truyền thống tắt đèn, bóng đen trùm xuống, trống múa sư tử, lân... nổi lên. Đội múa lân, sư tử nhảy quanh đống củi lúc này vẫn chưa đốt lên.

- Điệu múa vừa dứt thì trại trưởng cũng bắt đầu đọc lời khai mạc lửa trại. Bài viết này nên gắn liền với truyền thống, di tích lịch sử nhằm thức dậy trong lòng mọi người niềm tự hào và lòng yêu quê hương đất nước.

Chú ý:

Trong khi chơi lửa trại, nếu không có củi có thể sử dụng các cách sau đây:

- Dùng nến hóa học nối lại đốt cháy tùy thích.

- Dùng lon cát có tẩm dầu lửa đốt cháy lên.

- Dùng ngọn lửa điện hay tạo ngọn lửa bằng vải (hiện nay người ta hay sử dụng để trang trí).

V. ÂM THANH, TIẾNG ĐỘNG, NHẠC CỤ

Các tiết mục tham gia chương trình lửa trại càng đơn giản gọn nhẹ và tự nhiên bao nhiêu thì càng cuốn hút người chơi bấy nhiêu. Chính vì lẽ đó, người tổ chức cần khuyến khích cho trại sinh tham gia với tinh thần “trở về cội nguồn”, hòa mình với thiên nhiên.

Do vậy, dù ngày nay đã có rất nhiều phương tiện hiện đại nhưng cũng nên sử dụng những công cụ giản đơn để tạo nên một đêm lửa trại.

Ở trại, những dụng cụ sau đây giúp ta thực hiện âm thanh - tiếng động trong lửa trại: Mấy mẩu gỗ cứng đủ cỡ, còi, túi nilông nhỏ (thổi lên túm lại đập như pháo), tù và, kèn tây, sáo, chuông, xe đạp, nhạc ngựa, lục lạc, chuông con, vải cũ (để xé), phèng la, chai đựng nước, tôn mỏng, bi đông nước trong có sỏi, sạn... (xem hình vẽ).
Đây là đại cương mấy cách làm tiếng động hậu trường:

MƯA

+ Mưa nhỏ:

Lấy chổi tre quét lên giấy báo.

Vò giấy gói đồ nhè nhẹ.

Cho sạn lên mặt trống rồi cầm trống mà sàn.

+ Mưa lớn có gió:

Bóp tròn hai quả bóng bằng giấy gói đồ rồi vo tròn chúng trên tay mạnh mẽ (lúc mạnh lúc nhẹ).

+ Mưa đá:

Cho những hòn sạn nhỏ rơi trên mặt kiếng.

SẤM SÉT

- Lấy tấm tôn mỏng treo lên rồi dùng tay hoặc cột dây vào dưới tấm tôn mà rung nhẹ hay mạnh tùy lúc để làm sấm sét.

- Treo một tấm thứ hai bên cạnh và dùng dùi có bọc vải đập mạnh vào giữa để làm sét đánh.

- Dùng trống lớn mà đánh thì giống hơn.

- Có thể đánh vào đáy nồi cũng được song hai cái dùi phải bọc vải cho êm kẻo nồi thủng.

BÃO

Làm giả tiếng gió bằng cách thổi qua ống loa.

CHỚP

- Nếu ở sân khấu thì lắp sẵn đèn trắng hai bên rồi thỉnh thoảng bật tắt.

- Ở lửa trại thì có thể làm một ống bễ lò rèn trong đó đốt sẵn mồi lửa và ủ trấu (vỏ thóc), ống thổi nối liền ở ngoài xa, lúc làm chớp thổi vỏ trấu cháy lòe bay lên (có thể làm bằng than vụn hay thứ gì cháy nhạy mà không thành lửa).

ĐÁM CHÁY

Cho đèn đỏ rực và làm tiếng động như có mưa lớn, vò giấy bóng kính bắt chước tiếng lửa nổ.

NÚI LỞ - ĐỘNG ĐẤT - TUYẾT RƠI

Làm như tiếng sấm và vò giấy bóng kính, hoặc nâng cao những bó củi, tảng đá, để rơi xuống đất, hay có thể dùng phèng la rung nhè nhẹ ở xa.

SAO ĐỔI NGÔI

Lấy một cây sào nhỏ hay thanh sắt đầu buộc bông có thấm cồn, đốt lên rồi phất nó qua lại (đèn tắt).

CHIM CHÓC

Nhờ tài bắt chước tiếng chim của một thành viên.

Cho nước vào một cái chén con như chén đựng gạo chim ăn, rồi tìm một ống thổi.

Thổi bằng ống bán sẵn.

NGỰA ĐI

Lấy 2 trái dừa khô gõ vào nhau theo nhịp đi, nếu không có dừa dùng những hộp tròn bằng gỗ gõ cũng được.

Nếu muốn làm tiếng ngựa đi trên đất cát thì bọc vải vào gáo hay gỗ rồi gõ theo nhịp đi.

NGỰA KÉO XE

Cho thêm vào trong cái mõ gỗ hay vỏ dừa khô vài vòng xích sắt làm như hàm thiết và buộc vào mỗi tay một cái nhạc ngựa để nó kêu khi tay cử động.

TIẾNG SÚNG BẮN

Đánh vào trống.

Cột đũa vào ống bơm, đặt ngửa xe đạp lên quay bánh sau cho chạy rồi dí đầu đũa vào làm súng liên thanh.

XE LỬA

Kê tấm tôn lên rồi lấy 2 cây chổi chà đập trên đó.

Dùng tay nắm nện trên trốc thùng phuy không.

TÀU ĐIỆN

Kéo lê xích sắt trên một tấm tôn.

TIẾNG MÁY NỔ

Lấy que gỗ hay tre cột vào hộp sắt vuông rỗng rồi dí vào bánh xe đạp như kiểu làm tiếng súng liên thanh.

XE HƠI BẮT ĐẦU CHẠY

Đẩy một chiếc patin chạy trên tấm gỗ ép kê cao một bên.

SUỐI CHẢY

Dùng nilông trắng, hai người hai đầu sân khấu rung lên cho nilông động

ÁO KHOÁC LỬA TRẠI

Thường thường để tránh lạnh về đêm, người ta hay quàng chiếc mền trên người để dự lửa trại, tiện thì có tiện nhưng nhiều khi bất lợi như trong trường hợp trời mưa, hoặc ẩm ướt.

Vì thế, thông thường những người hay đi cắm trại luôn luôn chuẩn bị cho mình một cái áo choàng để dùng trong sinh hoạt lửa trại. Áo này không cần mẫu mã nhất định mà tùy theo sở thích cá nhân, nó có thể là một cái mền cắt thủng 1 lỗ ở giữa để chui đầu vào được, nó có thể là một áo choàng dài tới chân, màu sắc tùy nghi, trên áo thường được thêu hay đính vào các kỷ niệm, dấu hiệu các trại mà người đó từng tham dự.

Thông lệ này rất hay và đáng được khuyến khích.

VI. CÁCH XẾP CỦI LỬA TRẠI

Có nhiều cách xếp củi để đốt lửa trại: Kiểu tăm xe, kiểu hình nón, kiểu tứ diện (củi chó), kiểu lục lăng, củi cây đinh liệu...

HÌNH TĂM XE

Củi được xếp theo hình tăm xe, nghĩa là tất cả củi để d